UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği’nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile birlikteyiz. Öncü kadın hikâyelerini anlatmaya devam ediyoruz. Bu bölümde erkek egemen sanayi sektöründe enerji verimliliği ile ilgili proje yönetiminde çalışan Zeliha Zilleli Ünal’ı dinleyeceğiz. Zeliha Zilleli Ünal Ege Bölgesi Sanayi Odası’nda Enerji ve Enerji Yönetimi Çalışma Grubu’nda Proje Danışmanı olarak çalışıyor. Zeliha hanım aynı zamanda Sanayide Enerji Verimliliği projesine de danışmanlık yapıyor. Sanayide Enerji Verimliliği projesi, Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğünce Küresel Çevre Fonu’nun (GEF) desteğiyle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO), Türk Standartları Enstitüsü (TSE), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ve Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı’nın (TTGV) işbirliği ile yürütülüyor. Zeliha hanım, UNDP ile ve Sanayide Enerji Verimliliği projesi ile yaptığı çalışmaları ve sanayi sektöründe enerji verimliliği çalışmalarına başlama hikâyesini şöyle anlatıyor:

Zeliha Zilleli Ünal: UNDP ile tanışmam 2008 yılında Sürdürülebilir Kalkınmanın Sektörel Politikalara Entegrasyonu Programı kapsamında Türkiye’de yürütülen 23 projeden bir tanesi EBSO tarafından yürütüldü. O projenin proje koordinatörlüğünü yaptım. Konusu Organize Sanayi Bölgelerinde Çevre Bilincinin arttırılmasıydı. Sonrasında da hem enerji hem çevre sektörüne girme o sektörün dinamiklerini öğrenme ve proje yönetim becerisiyle birlikte de sektörün sorunlarınlarına çözüm bulma noktasında kendimi buldum. Hayatımda özellikle sektörel anlamda ve meslek seçiminde hem akademik çalışmaların bünyesinde büyük belirsizliklerin olduğu bu dönemde  sihirli bir değnek gibi dokundu hayatıma. Hem proje yönetim kariyeri, yani bir sivil aktivist olarak aktivist ve profesyonel olarak çalışmamı sağladı, hem söz konusu proje yönetimi kapsamında elde ettiğim deneyimlerle, bir kadın gözüyle aslında teknik boyut ne kadar iyi olursa olsun insanlarla birlikte çalışmanın, iletişim ve işbirliğinin ne kadar önemli olduğunu önceliklendirdim ve kendim, şu anki çalışmamda da, master tezimde de UNDP’den aldığım deneyimle, proje yönetiminde halkla ilişkilerin rolü ve önemini konu aldım. Tezimde de gururla UNDP projesinden elde ettiğim deneyimleri bunun uygulamalarının örneği olarak paylaştım. Hâlihazırda da Enerji Bakanlığı ile UNDP ve UNIDO’nun yürüttüğü Türkiye’de Sanayide Enerji Verimliliğinin Arttırılması Projesi kapsamında da danışman olarak görev alıyorum. Yine enerji sektöründe, aslında UNDP hayatın her parçasında farklı olgunluk seviyelerinde çözüm olma ve bir sorunun çözümü olmak için de fırsat sağlayan bir noktada. Ben inanıyorum ki, bu sadece benim için değil aslında tüm Türkiye’deki bir çok insan ve bir çok kadın için geçerli olan bir şey, ben sadece kendi penceremden gördüğümü söylüyorum. UNDP’ye ayrı bir teşekkürüm var; tüm ekibine ve tüm gönüllülerine.

UNDP Türkiye: Zeliha Zilleli Ünal’ı dinledik. Zeliha hanım, aynı zamanda, Türkiye Kalite Derneği Ege bölgesi Ödül Yürütme Süreci Yürütme Kurulu üyesi ve Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde de doktora yapıyor. Zeliha hanım, bu sektörde ve proje döngü yönetiminde çalışmanın neden kendisini mutlu ettiğini şöyle anlatıyor:

Zeliha Zilleli Ünal: 2003 yılında UNICEF ile beraber Haydi Kızlar Okula Projesi bünyesinde kız çocuklarının okula kazandırılması ile ilgili bir projede çalıştım. Pilot projede, proje ne kadar önemli olursa olsun, teorik anlamda ne kadar ulvi bir görevi olursa olsun, inanmanın ve ekip arasındaki iletişimin ne kadar önemli olduğunu fark ettim. Söz konusu UNDP ile yürüttüğümüz projede bunu birebir uygulayarak, çok zor bir projede, çok farklı sonuçlar elde etmek; aslında bu konunun özellikle projelerde ve sürdürülebilirlikte ne kadar önemli olduğunu bizlere gösterdi. Söz konusu projede tüm tecrübem, UNDP ile olan tanışıklığımla beraber, kendi yetkinliklerimi görme ve kendime olan güveni arttırmak için çok önemliydi. Hiç tahmin etmediğim bir sektörde, hiç tahmin etmediğim bir pozisyonda şu an karar veriyor olmak, sektörün paydaşlarını bir araya getirip çözüm noktasında onları aynı masa etrafına topluyor olmak çok büyük bir mutluluk benim için. Çünkü, ne kadar teknik detay bilginiz olmasa da kadın sağduyusuyla ve sosyal zekanızla aslında sorunların kök nedenlerine ,aslında sorunların paydaşlar arasında güven eksikliği ve işbirliği kültürü eksikliği olduğunu gözederek ona yönelik çalıştığınızda bir çok sorunun çözüldüğünü görüyorsunuz. Özellikle bunu, çok üst düzey toplantılarda, sunduğumuz görüşlerle sunduğumuz çözüm süreçlerinde çok daha vektöre gidiyoruz. Ben kendi hayatımın kendi mucizesi tarafındayım. Çünkü bu alanda hiçbir backgroundum olmadan, sadece UNDP ile kazandığım proje yönetimi bakış açısı ve sahip olduğum deneyimlerle işbirliğini sağlama noktasındaki önceliklendirmem aşılmayacak hiçbir sorunun olmadığını bana gösterdi ve bir çok konuya daha cesur ve daha rahat girmeme ve daha çözüm odaklı davranmamın sağladı.

UNDP Türkiye: Zeliha Zilleli Ünal’ı dinledik. Zeliha hanım sanayi sektöründe karşılaştığı en büyük zorluğu ise şöyle anlatıyor:

Zeliha Zilleli Ünal: Aslında bizim kadınlar olarak karşılaştığımız en zor durum; ilk girdiğimiz ortamlarda ön yargıyla karşılaşmak. Yani erkek egemen bir sektör ve siz o sektörle ilgili bir şey söylüyorsunuz. Kabul süreniz orada daha uzun. Sektörün içine girdiğiniz zaman daha iyi görüyorsunuz; kabul süreniz daha uzun. Ama ne kadar gerçekçi, ne kadar bilgiye dayalı ve ne kadar yerinde ve zamanında konuşursanız o kadar kabul süreniz kısa oluyor.  Onların bakmadığı açıdan olaya yaklaştığınızda size olan saygı artıyor ve sizi çözüm ortağı olarak düşünüyorlar ve ondan sonra iletişim gelişiyor.Teknik konularla sürekli uğraşan kişiler, hep mevcut olan işletme körlüğüyle beraber o sorunun üstesinden gelmeye çalışırlar ve o döngü içinde kaybolurlar. Biraz erkek egemen bir sektör. Teknik bilginiz olmasa da, sorun içinde kaybolan cismi farklı bir bakış açısı ve farklı bir yöntem sunduğunuzda öncesinde anlamıyorlar. Asıl yapılan işin çok önemli olduğu düşünülüyor. Erkek egemen hangi sektör olursa olsun, bizim kadın olarak sağduyulu ve farklı bir pencereden bakma şansımız var. Ayrıntılara takılmadığımız ve bütün fotoğrafı görmeye çalıştığımız müddetçe katkılarımız o kadar anlamlı ve o kadar kilit sounları çözmeye odaklı ki... Bunların bizim de farkına varmamız gerekiyor. Sonra da bunu dile getirerek, pekiştirerek,  kendimizi de geliştirerek bulunduğumuz sektöre yardımcı olmamız mümkün. Her şeyin başı kadınlar olarak bizlerin olaylara farklı bakış açıları ve farklı sağduyulu yaklaşımları konusunda kendilerine olan güvencimizin arttırılması. Özellikle güvene ve sorumluluğa dayalı ilişkiler kurmayı tercih ediyoruz .İş hayatında bu o kadar önemli ve o kadar fark yaratıyor ki... Doğru ilişkiler, doğru ortamlar ve doğru söylemlerle beraber hem sektörümüze hem de topluma katkı sağlamak mümkün biz kadınlar olarak.

UNDP Türkiye: Zeliha hanımı dinledik. Türkiye’de enerji verimliliğinin iyileştirilmesi ve sera gazı salımlarının azaltılması için önemli bir potansiyel bulunuyor. 2010 yılından beri devam eden Sanayide Enerji Verimliliği projesi de enerji verimliliği önlemleri ve enerji verimli teknolojiler kullanarak etkin bir enerji yönetimi oluşturulmasında sanayi kuruluşlarını teşvik etmek suretiyle Türk sanayinde enerji verimliliğinin iyileştirilmesi amaçlıyor. Zeliha Zilleli Ünal da bu projenin başarısında önemli katkılar sağlayan bir uzman. Zeliha hanımı dinliyoruz:

Zeliha Zilleli Ünal: Halihazırda, Enerji Bakanlığı tarafından tüm sanayi kuruluşlarında Enerji Verimliliği kıstasında yürütülen bir proje şimdi başlayacak. Türkiye’de söz konusu içinde yer aldığım, Enerji Verimliliği projesi ile ilgili olarak, UNDP ve UNIDO’nun özellikle bu konudaki tecrübe ve deneyimleriyle beraber ISO 50001 enerji yönetim sistemi standardını kalemini ele alan yurt dışından iki önemli uzmanımız Türkiye’de yaklaşık 20 adet enerji yönetim sistemi danışmanı yetiştiriyor. Bu danışmanlar, ilgili firmalarla eşleştirilerek söz konusu  bilgi ve birikimlerini firmalarda ilerleme ve ISO 50001 standartlarını kurmaya dönük aktarıyorlar. Bu, aslında baktığımızda enerji verimliliği  çalışmaları içerisinde çok daha ayrı  bir yere konumlandırıyor projeyi. Çünkü, söz konusu projede Türkiye kendi uzmanlarını yetiştiriyor. Kendi firmalarının da bu kültürü sahiplenmesini sağlıyor. Söz konusu proje kapsamında toplam 300 kadın yer almakta ve bu da zaten UNDP’nin kadına dönük danışmanların, kadının bu sektörde yer almasına dönük çalışmalarının da bir göstergesi.

UNDP Türkiye: Zeliha Zilleli Ünal’ı dinledik. Zeliha hanım sanayi sektöründe çalışmak isteyenlere şöyle tavsiyeler veriyor:

Zeliha Zilleli Ünal: Gereğinden fazla mütevazı olmamaları gerekiyor. Gerçekten bildikleri konular varsa, gerçekten farklı bakış açıları varsa, gerçekten bir fikirleri varsa, bunu paylaşmalılar ve aktarmalılar. Çünkü erkeklerin daha yoğun oldukları bir sektörde onlar daha iyi bilir ve onlar bunu zaten düşünmüştür, bu zaten uygulanmıştır gibi çaresizlik ve ön yargıyla yaklaştığınız zaman bir şey katmak mümkün değil. Net ifadeler, kısa ve öz ifadeler ve kendinden emin yaklaşım; sadece bu sektör için değil içine girdiğim ve iş hayatında aktif olarak rol aldığım bütün sektörler için geçerli. İş hayatına girdiğiniz zaman siz de takım elbise giyeceksiniz ve siz de o dille o yaklaşımla hareket edeceksiniz. Ancak öyle kabul süreniz de kısalır, o dünyanın daha doğrusu iş hayatını iş dinamiklerini öğrenmeniz ve ona uyum sağlamanızı sağlıyor.

UNDP Türkiye: Zeliha Zilleli Ünal’ı dinledik. Zeliha hanım 14-15 Nisan’da İstanbul’da İstanbul Proje Yöneticileri Derneği tarafından düzenlenen Dinamikler 2016 Kongresi’ne davet edildi. Zeliha hanım, proje arkadaşları ile birlikte bu kongrede Sanayide Enerji Verimliliği ile edinilen deneyimleri ve proje yönetiminde halkla ilişkilerin önemi ile ilgili iyi uygulama örneğini paylaşacak. Sanayi sektöründe aktif ve öncü bir kadın olan Zeliha Zilleli Ünal en büyük motivasyon kaynağını şöyle anlatıyor:

Zeliha Zilleli Ünal: Ben iki kız annesiyim. Benim en büyük motivasyonum kızlarıma ve etrafımdaki kadınlara rol model olmak ve örnek olmak. Yüksek lisans tezimi ikinci kızımın doğum izninde yaptım ve bitirmek amacındaki bütün motivasyonum annelerinin hiçbir şeyi yarım bırakmadıklarını görmeleriydi. Doğum izninden döndüm tezimi teslim ettim ve savunmamı verdim. Her zor anımda en büyük motivasyonum doğru rol model olmak. Hem kızlarıma, hem etrafımda ve içinde bulunduğum topluma... Çünkü benim kendi hayatımda beni bu kadar ilerlermeme, bu pozisyonlarda yer almamın en büyük sağlayan şey etrafımda doğru rol modelleri bulmam ve onlarla beraber yola devam etmem oldu.  Her kadın kendi içindeki gücü ve kendi yetkinliklerini keşfetmesi ancak etrafındaki güçlü bir kadının varlığıyla  çok daha kolay oluyor. Onun rehberliğiyle, yönlendirmesiyle, onun verdiği motivasyonla çok daha anlamlı oluyor. Ben bunu hayatımda birebir yaşadım, o nedenle minnettarım. Bu, benim için bir bayrak. Bu bayrağı da etrafımdaki bütün kadınlara iletmek, o anlamda da bir örnek olmak da beni tetikleyen. Her gün daha iyi bir şey yapmak için beni kamçılayan bir görev açıkçası. Bugüne kadar yapabildiysem ne mutlu.

UNDP Türkiye: Zeliha Zilleli Ünal’ın bu sözleriyle Yeni Ufuklar’ın bu haftalık da sonuna gelmiş oluyoruz. Bu bölümde erkek egemen bir sektörde enerji verimliliği konusunda çalışan öncü bir kadının hikâyesini dinledik. Programı İstanbul’da Yodiviki stüdyosunda hazırladık. Programımıza İstanbul’da FM bandında ve internette Açık Radyo’dan, yayın ağımızdaki üniversite radyolarından ve podcast formatında iTunes, Soundcloud, TuneIn, Pure Connect, Yodiviki, Audioboo ve TTNET Müzik üzerinden, ayrıca http://tr.undp.org adresi üzerinden ulaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinde kullanıcı adımız undpturkiye. Tekrar görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.