UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği’nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile yeniden birlikteyiz. Bu bölümde, geçtiğimiz günlerde başarılı bir biçimde son bulan ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde de ölçeklenebilecek olan bir sürdürülebilir turizm projesinden bahsedeceğiz. Safranbolu Hatırası, Anadolu Efes, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliğiyle yürütülen Gelecek Turizmde tarafından desteklenen projelerden biri.  2015 yılında başlayan bu proje Ocak 2016’da sona erdi. Safranbolu Hatırası projesinin nasıl tasarlandığını ve neler yapıldığını Proje Sorumlusu Doç. Dr. Nuray Türker şöyle anlattıyor:

Nuray Türker: Aslında bu kafamda bir tasarladığım bir çalışmaydı. Ama daha geniş ölçekli bir çalışmaydı. Karabük, Kastamonu ve Bartın için düşünmüştüm. Ama Gelecek Turizmde’nin reklamlarını görünce ki bir sene önce de bir resmi yazıyla proje başvurusu açtıklarını görmüştüm ama yetiştirememiştim o dönemde son gün gelmişti bana. Onu da görünce projeyi çünkü süre olarak kısa bir süre olduğu için projeyi Safranbolu ölçeğinde küçültüp bu şekilde başvurabilirim diye düşündüm. Ve başvurdum. Sonunda da kazanan projelerin arasına girdi. İlk önce aslında bizim burada gelecek gelen misafirlerin hediyelik eşya alma alışkanlıklarını, kaç para ödeyebilirler, ne satın almak istiyorlar. Bu ziyaretçilerin yerli ve yabancı ziyaretçilerin hediyelik eşya alma satın alma davranışlarını, alışkanlıklarını, neler beklediklerini, kaç para ödeyebileceklerini, ne satın almak istedikleri yani bunun kapsamı oldukça geniş. Bu kapsamda biz bir anket çalışması yaptık. Ve anket çalışmasının sonucunda 1.020 ziyarteçiye turiste ulaşarak birtakım sonuçlar elde ettik. Ayrıca işin bir başka perspektifini de ortaya koymak için hediyelik eşya satıcılarıyla da görüşerek, 30 satıcıyla görüşerek onların gözünden de ziyaretçiler ne satın alıyor, ne satın almak istiyor, kaç para ödemek istiyor gibi birtakım şeyleri ya da kim satın alıyor onların bakış açısından da birtakım sonuçlara ulaştık. İşin bir kısmı bu. Öncelikli olarak ziyaretçilerin bu satın alma alışkanlıklarını belirlemek.

UNDP Türkiye: Nuray Türker’i dinledik. Safranbolu Hatırası, Karabük Üniversitesi ve Safranbolu Esnaf ve Sanatkârlar Odası işbirliği ile uygulandı. Proje, Safranbolu'ya özgü hediyelik ürünlerin çeşitliliğini artırmayı ve bölge halkı için bu çerçevede yeni iş imkânları yaratmayı amaçladı. Bu anlamda projenin ikinci kısmında bir tasarım yarışması yapıldı. Yarışmayı Nuray Türker’den dinleyelim.

Nuray Türker: Yeni hediyelik ürünler, eşyalar tasarlamak ve bunların prototipini yaparak üretime yönelik bir adım atmaktı amacımız. Bu kapsamda da 2 boyuttan 2 yoldan hareket ettik. İlk olarak bir hediyelik eşya tasarım yarışması açarak Türkiye’deki konuyla ilgili üniversitelerden başvuru aldık. Başvurular sonucunda bir iki üç ve 2 mansiyon olmak üzere beş eser derecelendirildi ve layık görüldü ödül almaya. İkinci ayağı ise Karabük Üniversitesi Mühendislik Fakültesi öğrencilerinin üç öğrencisinin tasarımlarıyla devam ettik yine başka bir koldan. Ve oradan da 9 tane ürün çıktı. Bu ürünleri broşür haline getirdik ve esnafımıza sunduk. Dolayısıyla prototibini ürettirdik ürünlerin, bunları broşür haline getirdik. Ve bunları esnafa göstererek, tanıtarak yani bunların yapılması için bir öncülük yapmak aslında burdaki niyetimiz. Tabi burda Esnaf Odasına çok görev düşüyor. Çünkü esnafların çok büyük bir kısmı Esnaf ve Sanatkarlar Odasına kayıtlı olduğu için. Zaten proje ortağımızda o yüzden Esnaf ve Sanatkarlar Odası. Dolayısıyla onlarla ve yerel yönetimcilerin desteğiyle bu ürünlerin yakında burada Safranbolu’da, raflarda yerini alması umuyoruz.

UNDP Türkiye: Safranbolu Hatırası projesinin en önemli çıktılarından biri hediyelik eşya satın alma davranışları ile ilgili yapılan anketle elde edilen sonuçlardı. Nuray Türker, kendisini en çok şaşırtan sonucu şöyle anlattı:

Nuray Türker: Beni en şaşırtan ürünle ilgili beklentilerin yüksek olduğunu düşünmüştüm ziyaretçilerin. Ama beni şaşırtan satıcının davranışı, nezakatin çok önemli olmasıydı. Nitekim bizim açık uçlu sorularımızda vardı ankette. Burada şikayetlerden bir tanesi ürünlerin niteliğinin düşük ve çeşitliliğinin az olmasının yanısıra bir şikayetlerden bir tanesi de bazı hediyelik eşya satıcılarının kaba ve ısrarcı olmaları ya da ilgisiz olmaları yani böyle bir sonuçta var. Dolayısıyla burada yani kişisel davranışın satın almada yani satıcı tarafından gösterilen kişisel davranışın satın almada çok önemli olduğu da ortaya çıkıyor bu durumda. En yüksek aritmetik ortalama bu faktöre yüklenmişti o yüzden bunu söylüyorum.

UNDP Türkiye: Başarılı bir projenin ardından Safranbolu’da bundan sonrasına ilişkin planlarla ilgili olarak Doç. Dr. Nuray Türker şunları söylüyor: 

Nuray Türker: Bizim daha öncede çalışmalarımız oldu, eğitsel. Çünkü ben zaten bir üniverstel bir kurumda çalışıyorum. Bununla ilgili olarak bizim turizmin eğitimiyle alakalı, geliştirilmesiyle alakalı eğitimlerimiz oldu. Daha önce kadınları da eğittik, pansiyonculuk kursu açtık mesela. Yani esnaf içinde benzer bir kurs davranış, nasıl davranılması gerektiğiyle alakalı belki böyle bir kurs ya da genel hatlarıyla turizmi de anlatabiliriz. Nasıl iletişim kurulur insanlarla, ne yapmak lazım gibi. Burada bir mentalite sorunu var dürüst konuşmak gerekirse. Satıcılar ucuz satıp diyorlar ki işte “müşteriler bunu almak istiyor”. Ben öyle düşünmüyorum. Ne verirseniz müşteriler onu alır. İyi verirseniz iyiyi de alan insan çıkar yani çok işte vasat ürünler verirseniz onu da alan çıkar. Buraya gelen misafirler orta gelir grubu diyelim. Dolayısıyla burada bir mentalite değişikliğine ihtiyaç var. Yani iyi ürün tasarlarsam, üretirsem tabi ki yüksek fiyatlı oluyor tabi ürünlerde, yani bunları da satabilirim mentalitesini bizim yerleştirmemiz gerekiyor. Çünkü böyle bir algı var esnafta. Ucuz şey istiyorlar, basit şeyler istiyorlar. O yüzden ben ondan 100 liraya satacağıma bundan bir liraya. Bende diyorum ki bir liraya onu satacağına 100 tane satman gerekiyor aynı paraya ulaşmak için. 100 liraya bir tane sat hiç uğraşma yani çünkü onu satmak da bir çaba. Hani alacak, işte vakit harcayacaksın, göstereceksin diye düşünüyorum.

UNDP Türkiye: Karabük Üniversitesi Safranbolu Turizm Fakültesi’nde Öğretim Üyesi olan Doç. Dr. Nuray Türker’in bu sözleriyle Yeni Ufuklar’ın bu haftalık da sonuna gelmiş oluyoruz. Bu bölümde, geçtiğimiz günlerde başarılı bir şekilde sona eren ve Türkiye’nin diğer bölgelerinde de ölçeklenebilecek bir sürdürülebilir turizm projesinden bahsettik. Programı İstanbul’da Yodiviki stüdyosunda hazırladık. Programımıza İstanbul’da FM bandında ve internette Açık Radyo’dan, yayın ağımızdaki üniversite radyolarından ve podcast formatında iTunes, Soundcloud, TuneIn, Pure Connect, Yodiviki, Audioboo ve TTNET Müzik üzerinden, ayrıca http://tr.undp.org adresi üzerinden ulaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinde kullanıcı adımız undpturkiye. Tekrar görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.