UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği’nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile karşınızdayız. Bu bölümde ‘Türkiye’de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü’ projesi Hibe Programı kapsamında kurulan Ankara Üniversitesi’nin Elektrikli Ev Aletleri Enerji Verimliliği Ölçme ve Değerlendirme Laboratuvarıyla hayatı değişen genç bir kadının hikâyesini sizlere anlatacağız. 2010’da başlayan ‘Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü’ projesi, 2014 yılında başlattığı hibe programıyla beş üniversiteyi destekledi. Bu üniversitelerden biri de Ankara Üniversitesi’ydi. 9 ay boyunca desteklenen proje ile Ankara Üniversitesi enerji verimliliği ile ilgili bir ders açtı, farkındalık çalışmaları yaptı ve evatev.com internet sitesini açtı. Projenin en önemli çıktısı ise ölçme ve değerlendirme laboratuvarıydı. Bu laboratuvar ile üniversitelerde enerji verimliliği konusunda dönüşümsel bir değişime katkıda bulunuldu. Çünkü öğrenciler laboratuvar sayesinde bilgilerini teoriden pratiğe aktarma imkânı buldu. Laboratuvarın kuruluşuna ve gelişmesine şahit olan ve katkıda bulunan Gözde Doğanay lisans eğitimini geçtiğimiz yaz tamamladı ve önemli bir enerji firmasında çalışmaya başladı. Bölümündeki bu değişimlerin kendi gelişimine büyük bir katkısı olduğunu söyleyen Gözde, laboratuvarın kuruluş aşamasındaki gözlemlerini şöyle anlatıyor:

Gözde Doğanay: İlk geldiğimde mesela hiçbir şey yoktu burada. Daha sonra bu işte süngerler geldi buraya ısı ve ses yalıtımları için. İşte perdeler geldi. Masalar geldi, kondu. Cihazlar geldi, cihazları açtık biz. Nasıl kuruluyor onlara baktık. Daha sonra ihtiyacımız oldukça dışarıdaydı, hücrenin dışarısındaydı bu cihazlar, onları içeri aldık. Hani nasıl kullanabiliriz. Çünkü sürekli dışarı çıkıp içeri gel olmuyor. Odanın sıcaklığı değişiyor, onu sabit tutmamız gerekiyor. O yüzden kapısını kapattık hatta ölçümler yapılırken. Bu data logger’ı işte bilgisayarları buraya aldık, powermeter’ı buraya aldık. O şekilde yaptık.

UNDP Türkiye: Ankara Üniversitesi’nin Elektrikli Ev Aletleri Enerji Verimliliği Ölçme ve Değerlendirme Laboratuvarı, üniversitedeki enerji verimliliği ile ilgili derslerin yanı sıra bölgedeki KOBİ’lerin de ürünlerini test ettirebilmeleri için tasarlandı. Gözde Doğanay laboratuvarda neler yaptıklarını şöyle anlatıyor:

Gözde Doğanay:  Bu laboratuvarda ne yapıyoruz? Öncelikle bizim bir buzdolabımız var. Bilgisayarımız var. Bilgisayarımızda çeşitli programlar yüklü. Bu cihazların ara yüzleri yüklü daha doğrusu. Biz ne yapıyoruz, buzdolabını bir teste tabii tutuyoruz. Bu test de standartlarda yer alan şekilde oluyor. Oda sıcaklığını belli bir seviyeye getirmeniz gerekiyor. İçinde yükler var onun termo kapılar var. Onları belli şekillerde yerleştirmeniz gerekiyor. Onların yerleri farklı, işte konması gereken noktalar farklı.  Hepsini ayarlıyorsunuz. En sonunda bu ara yüzden açıp bilgisayarı bir teste tabii tutuyorsunuz ve testi başlatıyorsunuz.Neyi ölçüyoruz? Bu buzdolabı firmadan diyor ki mesela A +++ bir buzdolabı bunun yıllık tüketimi atıyorum yıllık 200 Kw/saat diyor. İşte bunun iç hacmi bu kadar diyor. Biz bunları alıyoruz. Bu buzdolabı gerçekten A +++ mı? Hangi aralıklarda? Ne kadar tüketim yapıyor? Bunları ölçüyoruz. Ve daha sonra işte kendi aldığımız datalarla üreticinin bize verdiği dataları karşılaştırıyoruz.

UNDP Türkiye: Peki bu ölçümlerin yapıldığı laboratuvarların üniversitelerde kurulması neden önemli? Gözde Doğanay’ı dinliyoruz:

Gözde Doğanay: Öncelikle biz okulda hep derslerde teori ağırlıklı şeyler görüyoruz. Hani bunların uygulamaya geçildiği bir nokta burası. Tamam, ben işte görüyorum, bir şeyler duyuyorum, hocalarım bana bir şeyler anlatıyor ama hep kâğıt üstünde ya da işte sınava yönelik oluyor. Ama bu tür şekilde siz gözünüzle gördüğünüz zaman işte alete dokunup bir ölçüm yaptığınız zaman hani onu daha iyi kavrayabiliyorsunuz. Ve hani ben mesela bu laboratuvarın etkisini hani hala görüyorum. Mesela Gökhan hocamla beraber biz her hafta raporluyorduk. İşte yaptığımız çalışmaları gösteriyorduk. Bunları yaparken mutlaka takıldığınız yerler oluyor. Testlerde sıkıntılar oluyor. Hani cihazlar bir anda durabiliyor. Deneyi başlatıyoruz mesela 4 saat sonra deney durmuş oluyor. Hani nereden hata kaynaklanıyor, bunları çözüyoruz. Aslında biraz da mühendisliğin temeline iniyoruz çünkü problem çözüyoruz burada. Hani bir problemle karşılaşıyoruz. Bunu nasıl çözebiliriz, onun üzerine yorum konuşuyoruz. O şekil devam ediyor ve bence hani burası bir öğrenci için özellikle mühendisler için kesinlikle bizim böyle hani kavrulduğumuz bir yer. Çünkü biraz daha farklı, derslerden biraz daha farklı bir şeyler yapıyoruz. Bunları gözümüzle görüyoruz. Şahit oluyoruz sonuçlarına, nasıl oluyor nasıl bitiyor. Her şey kitapta kalmıyor hani standardı okuyoruz, standardı uyguluyoruz. İnternetten araştırmalar yapıyoruz. İşte kaynakları buluyoruz. Nasıl yapmamız gerektiği üzerine konuşuyoruz. Ve daha sonra aldığımız verileri değerlendiriyoruz. Aslında bir yandan kendi yorumumuzu da katıyoruz. Hani o yönden de bizi geliştirdi burası.

UNDP Türkiye: Bu bölüm ile ilgili görüşlerinizi Twitter üzerinden #yeniufuklar etiketleriyle bizlere iletebilirsiniz. Gözde bu sene okulu bitirdikten sonra başarılı bir çalışma yaşamına adım attı ve önemli bir enerji firmasında çalışmaya başladı. Gözde laboratuvarla birlikte kendi yaşamında nelerin değiştiğini şöyle anlatıyor:

Gözde Doğanay: Bir kere insana mutlaka bir bakış açısı kazandırıyor. Bir farkındalık yaratıyor her şeyden önce Biz burada sadece buzdolabı ölçmedik. Kendimiz de baktık. Bir telefon taktık. İşte telefon tüketimi ne kadar. Bu prizde takılı kalıyor mesela cihazlar, bunlara baktık ki bunlar da elektrik tüketiyor. O yüzden mesela ben evde prizde hiçbir şey bırakmıyorum. Bir altyapı oldu burası benim için. Sadece proje anlamında bize bir şey katmadı. Şu an mesela benim yaşantımda ben birkaç ay sonra yine bir ekip yöneteceğim. O ekibi yönetirken ben şu an düşünüyorum ki her hafta rapor alayım bu insanlardan. İşlerini nasıl yapmışlar. Ona bakıyorum.

UNDP Türkiye: ‘Türkiye’de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü’ projesinin desteği ile Ankara Üniversitesi’nde aynı zamanda enerji verimliliği ile ilgili bir ders de açıldı. Peki, bir mühendislik öğrencisi için bu dersin nasıl bir faydası oldu? Gözde’yi dinliyoruz:

Gözde Doğanay: Yani o ders zaten sadece teori ağırlıklı bir ders değildi. Laboratuvar aşaması da vardı o dersin. Hatta laboratuvarda gruplara ayırdık biz öğrencileri. Orada da biz etkin bir şekilde kullandık bu laboratuvarı. 5’er kişilik gruplara ayırdık. Hatta çok fazla katılım vardı derse bunu yapmak zorundaydık. Çünkü burada bir cihazı ölçüyorsunuz. Cihazın başında hani 10 kişi olsa herkes bu ölçümü göremiyor. Hani az kişi olsun ki hem kavrasın insanlar. Hani onlar da mesela gördü işte. Priz orada boşta takılı kaldığı zaman bir tüketim var. Onlar nasıl oluyor ya da insanlar, atıyorum, data logger mesela. Hiç duymamıştık biz hayatımızda böyle bir cihazla tanıştık. Enerji etiketlemesi ile ilgili bilgimiz oldu. Hani bu tür şeylerle ilgili aslında hani herkes, o dersi alan herkes, mutlaka bakış açısına sahip oldu, bir şeyler öğrendi. Hani bu gene kültür anlamında da bir şeyler öğrendi, teknik anlamda da bir şeyler öğrendi mutlaka.

UNDP Türkiye: Ankara Üniversitesi mezunu Gözde Doğanay’ın bu sözleriyle Yeni Ufuklar’ın bu haftalık sonuna gelmiş oluyoruz. Bu bölümde ‘Türkiye’de Enerji Verimli Ürünlerin Piyasa Dönüşümü’ projesinin desteklediği Ankara Üniversitesi’nin Elektrikli Ev Aletleri Enerji Verimliliği Ölçme ve Değerlendirme Laboratuvarı ile hayatı değişen genç bir kadının hikâyesini sizlere anlatacağız. Programı İstanbul’da Yodiviki stüdyosunda hazırladık. Programımıza İstanbul’da FM bandında ve internette Açık Radyo’dan, yayın ağımızdaki üniversite radyolarından ve podcast formatında iTunes, Soundcloud, TuneIn, Pure Connect, Yodiviki, Audioboo ve TTNET Müzik üzerinden, ayrıca http://tr.undp.org adresinden ulaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinde kullanıcı adımız undpturkiye. Tekrar görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.