UNDP Türkiye: Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği’nin hazırladığı Yeni Ufuklar Programı ile yeniden birlikteyiz. Bu bölümde önemli çalışma alanlarımızdan biri olan sürdürülebilir turizmden bahsedeceğiz. UNDP Türkiye kalkınma için turizmin neden önemli olduğunu düşünüyor? Sürdürülebilir ve toplum temelli Turizm Projeleri Sorumlumuz Ceren Gökçe hem dünya hem Türkiye için turizm sektörünün son durumunu şöyle anlatıyor.

Ceren Gökçe: Dünyadaki gayri safi milli hasılanın yüzde dokuzu ve her on bir işten bir tanesini sağlayan bir sektör bu ve bir buçuk trilyon dolarlık ihracat hacmi yani dünya ihracatının yüzde altısından söz edeceğiz. Ve hizmet ihracatının da yüzde otuzunu oluşturan bir sektör bu. 1950 yılında 25 bin uluslararası turist varken 2014’te bu rakam 1.13 milyara ulaşmış ve 2030 yılında biz 1.8 milyar insanın uluslararası turist olarak faaliyetlere katılacağını düşünüyoruz. Ve yine aynı yıl için 6 milyar iç turist bekleniyor. Yani kendi ülkesi içinde gezecek insan bekleniyor. Neden gezdiğimize bakalım. Türkiye içerisinde yüzde yetmişimiz yakınlarını ziyaret etmiş geçtiğimiz yıl. Önemli bir yüzdemiz gene sağlık için seyahat etmiş. Ve yüzde sekizimiz ancak tatil maksatlı gezmiş. Ancak bu önceki yıllara kıyasla çok daha yükselme trendinde olan bir rakam. Bu da turizmin ülkemizde büyüme eğilimi gösteren bir sektör olduğuna işaret ediyor. Nerelerde kalmışız diye bakacak olursak akraba evlerinde en çok kalmışız. Kendi yazlıklarımızda kalmışız ve otellerde konaklamışız. Hiç azımsanmayacak miktar 4 milyar kişi otellerde konaklamış.  Bu da aslında çok ciddi bir iş hacmi yaratıyor. Çok ciddi istihdama katkı sağlıyor. Ülkemize en çok girişi İstanbul ve Antalya illerinden olurken bizler Türkiye’den en çok Gürcistan ve Yunanistan’a seyahat etmişiz. İç turist sayısında ülkemizde yüzde 0.8 düşüş gözlemişiz. Ancak aynı dönem içerisinde yurt dışına çıkışlarımızı yüzde 4.4 arttırmışız. Yani ne demek ki gelir düzeyimiz yükselmiş, demek ki merak faktörü etken olmuş ve yurt dışına çıkışlarımız artmış. 8 milyon kişi yurt dışına çıkmış. Geçen yıla oranla yüzde 9 bir artışla 10 milyon Türk, seyahat aktivitelerine katılmış. Ortalama 7 buçuk geceleme yapmışız ve ilk çeyrekte iç turizmde 3 milyar TL gelir bırakmışız ülkemizdeki turizm sektörüne. Ve nasıl gezdiğimize bakacak olursak yüzde doksan sekizimiz kişisel planlamayla gezmiş. Yüzde sadece 2’miz paket turlara katılmış. Bu da bize gösteriyor ki artık kişisel deneyimler ön planda. Daha farklı turizm eğilimleri yükselişte. Bu da olaylara aslında biraz daha farklı bakmamızı gerektiren bir durum. 4 binden fazla tesisimiz ve ciddi bir yatak kapasitemiz var.

UNDP Türkiye: Diğer bir deyişle sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kalkınma için hem dünyamızın hem de insanların yaşam koşullarının iyileştirilmesinde sürdürülebilir turizm anahtar bir görev üstleniyor. Ceren Gökçe UNDP Türkiye’nin sürdürülebilir turizm anlayışını şöyle aktarıyor:

Ceren Gökçe: Biz tematik bir yaklaşım ve ziyaretçi yönetimi perspektifiyle sürdürülebilir toplum temelli turizm projeleri yürütmek üzerinde çalışıyoruz. Biliyorsunuz çalışma alanlarımız çevre iklim değişikliği, kesişen tematik alanlarımız var. Özel sektör, toplumsal cinsiyet eşitliği vesaire gibi. Ve biz turizmle kapsayıcı sürdürülebilir büyüme altında çalışıyoruz. Sürdürülebilir toplum temelli turizme biz fakirliği önlemenin, büyümenin, insani kalkınmanın ve çevre, tarih, kültür değerlerini korumanın bir aracı olarak görüyoruz. Doğru yapılandırmanın bir aracı olarak görüyoruz. Doğru yapılandırıldığında, doğru uygulandığında turizmin büyümeye, fakirliği önlemeye, kalkınmaya ve çevre korumaya katkı vereceğini biliyoruz. Ve az evvel de bahsettiğimiz gibi sürdürülebilir yerel kalkınmanın önemli bir aracı olarak gördüğümüz sürdürülebilir toplum temelli turizmle ilgili de 2007’den beri yaklaşık 10 yıldır Türkiye ofisimiz aktif olarak çalışıyor. Ve bu projelerimizi, yine çok önem verdiğimiz bir alan olan ortaklıklarla yürütüyoruz. Bir Kültür Turizm Bakanlığı ortaklığımız var 2007’den beri süren ve yine 2007’den beri süren Anadolu Efes ortaklığımız var. Bu üçlü ortaklık modelleri bizim hem her türlü faaliyeti yürütürken hayatımızı çok kolaylaştıran hem de yerelin sağladığı faydayı çok ciddi şekilde arttıran, katma değer sağlayan ortaklıklar.  

UNDP Türkiye: UNDP Türkiye 2004 yılından beri paydaşları ile birlikte sürdürülebilir turizm projeleri yürütüyor. Ceren Gökçe beraber çalıştığımız paydaşlarımızı ve turizm projelerindeki temel hedeflerimizi şöyle anlatıyor:

Ceren Gökçe: 2004-2010 yılları arasında UNDP projeleri içinde turizm bileşeni olan projelere bakalım. 150 milyon dolar toplam bütçe görüyoruz. 2011’de de yıllık 30 milyon dolara ulaşan bir portföye bakıyoruz. 2015’te ise devam eden 200’den fazla projemiz var. Bu projelerin yoksulluğu önleme, yerel kalkınma boyutunda sürdürülebilir fayda sağlama amacıyla uygulanmasına doğrudan ulusal ortaklarla birlikte biz hareket etmeyi tercih ediyoruz Türkiye Ofisi’nde. Ve STK’ları, üniversiteleri ve özel sektörü de içeren bir çalışma modelimiz var ve bu doğrultuda özel sektörün gelişimi içinde mikro işletmelerin, Kobilerin gelişimini ve farklı iş birliği modellerini de destekliyoruz. Ve yine az evvel bahsettiğim gibi destinasyon bazlı yani sürdürülebilir turizmin ve sürdürülebilir destinasyonların gelişmesini destekleyerek çevreye duyarlı bir gelir kaynağı yaratırken, bio çeşitliliği korumayı, gelecek nesillerinde sahip olduğumuz çevre kültür değerlerinden faydalanmasını aslında amaçlıyoruz. Ve bu doğrultuda da aslında biz sürdürülebilir turizmi pek çok farklı kitleye hitap eden, pek çok farklı kitleye fayda sağlayan bir araç olarak konumlandırabiliriz. Taraflar kimler bir kere işletmeler, sektör çalışanları, ev sahibi toplumlar yani yerel halk, misafirler yani turistler. Biz doğal, tarihi kültürel mirası da burada bir paydaş olarak görüyoruz. Ayrıca hani tüm bunları koruma kullanma dengesi içerisinde kendilerine bırakmayı amaçladığımız bir de gelecek nesiller var, bizim paydaş olarak gördüğümüz. Bu doğrultu da kalkınma boyutunda sürdürülebilir turizm, turizmin sağladığı sosyo-ekonomik kazançların tüm paydaşlar arasında adil paylaşıldığı, yoksulluğun azaltıldığı bir ekonomik faaliyetin ortaya çıkmasına çalışıyor aslında ya da biz bunu yaratmaya çalışıyoruz diyebiliriz.

UNDP Türkiye: Peki, UNDP Türkiye’nin 2004 yılından beri yaptığı çalışmalarda neler başarıldı? Birkez daha Ceren Gökçe:

Ceren Gökçe: 2007 yılından 2012 yılına kadar uygulaması devam etmiş bir Datur projemiz var. Çoruh Vadisi İsbir Uzundere Yusufelinde devam etmiş Anadolu turizmi geliştirme projemiz. Aslında çok da güzel bir sonuç alındı bu projeyle ve Uzundere turizm merkezi ilan edildi. Yine aynı yıllarda devam etmiş 2008-12 arasında bir Doğu Anadolu’da kültür turizmi için ittifaklar ortak programımız vardı. Burada da çok güzel bir uygulama modeli, çok güzel bir iş birliği modeli aslında gündemdeydi. UNDP, UNESCO, UNİCEF, Dünya Turizm Örgütü ve 1000 Yıl Kalkınma Hedefleri Fonu işbirliğiyle yürütülen bir proje söz konusuydu. Bunları 2012 yılı sonu itibariyle farklı bir ölçeğe taşıma kararı verdi Türkiye ofisimiz. Ve Kültür Turizm Bakanlığımızla birlikte sürdürülebilir toplum temelli turizm kapasite geliştirme projemiz gündemde. 2017 yılını, 2017 sonuna kadar şuanda devam etmesi söz konusu ve bu projenin amacı aslında bakanlığımızın merkez ve taşra teşkilatında sürdürülebilir toplum temelli turizmin uygulama kapasitesinin arttırılması. Bu anlamda ülkemizdeki yasal ve finansal kapasitelerinde bir şekilde geliştirilmesi ve seçilen alanlarda pilot çalışmaların yapılması. Şuanda 2 pilot üzerinde çalışıyoruz. Cumalı Kızık ve Kemaliye. Bursa ve Erzincan. Bir diğer projemiz içinde bir küçük hibe bileşeni de olan ve yine bizim çok önem verdiğimiz kamu, özel sektör, UNDP işbirliğini ön plana çıkaran bir proje. Gelecek Turizm’de sürdürülebilir turizm destek fonu. En başta söyleyeyim bu projenin detaylarını gelecekturizmde.com adresinden ulaşılabilir. Ve her yıl bahar aylarında biz bu proje için hibe çağrıları açıyoruz. Geçtiğimiz yıllarda desteklenen projeler Bursa Misi Köyü’nde ipek böcekçiliğinin de desteklendiği, yüzde yüz Misia projesiydi. Seferihisar’da Seferihisar’ın geleneksel mutfağı projesi, Aslan Tepe’de Malatya’nın mirası Aslan Tepe projesi, Urfa’da dünyanın en eski tapınağı Göbeklitepe projesi, Safranbolu’da Safranbolu Hatırası projesi ve Mardin’de de kadın liderliğinde sürdürülebilir turizm gelişimlerinin yaratılması projesi. Bu altı projede çeşitli modeller yarattık biz. Bu projenin temel amaçlarından biri modeller yaratmak. Ve bunun sonunda sevindirici bazı gelişmelerde gördük. Örneğin Misi köyünde bizim canlandırma hedefiyle yola çıktığımız ipek böcekçiliğini Bursa Nilüfer Belediyesi sahiplenerek il ölçeğine yaydı. Bir diğer projemizde Safranbolu projemizde Safranbolu Hatırası’nda hem misafirin hediyelik eşya davranışları, hem üreticinin ihtiyaçları doğrultusunda araştırmalar yapıldı. Ve bunların sonucunu biz ulusal ölçeğe farklı şekillerde taşıyor olacağız önümüzdeki dönemlerde. Bu yıl yine hibe çağrılarımıza yüzlerce başvuru geldi. Bunlar arasından çok zorlu bir süreçte elemeler yaptık aslında. Çok çok iyi projeler geldi. 2016 yılında da 3 projeyi her sene olduğu gibi 3 projeyi desteklemeye karar verdik. Bunlardan bir tanesi Edremit. Gastronomi turizmi alanında gerçekleştireceğimiz Nar kadınla, Edremit’in geleneksel tatları projesi. Bir diğeri Keçiborlu ilçesi Lavantayla kalkınıyor projesi. Bu bir kırsal turizm desteği. Ve birde Adana Saimbeyli Kendi Kelebeğini Keşfet projesini destekliyor olacağız. Bu da bir ekoturizm projesi. Yine modeller yaratıyor olacağız. Ve önümüzdeki dönem özellikle bunları çalışırken birde bunun az evvel bahsettiğimiz paydaşlardan biri olan sorumlu turist boyutu var. Bunu da derinleştiriyor olacağız. Bu konularla ilgili bilgi almak isterseniz bizlere her zaman ulaşabileceğiniz gibi web sitemizi de takip edebilirsiniz. Burada da güncel haberlere ulaşabilirsiniz.

UNDP Türkiye: UNDP Türkiye’nin Sürdürülebilir ve Toplum temelli Turizm Projeleri Sorumlusu Ceren Gökçe’nin bu sözleriyle Yeni Ufuklar’ın bu haftalık da sonuna gelmiş oluyoruz. Bu bölümde önemli çalışma alanlarımızdan biri olan sürdürülebilir ve toplum temelli turizmden bahsettik. Programı İstanbul’da Yodiviki stüdyosunda hazırladık. Programımıza İstanbul’da FM bandında ve internette Açık Radyo’dan, yayın ağımızdaki üniversite radyolarından ve podcast formatında iTunes, Soundcloud, TuneIn, Pure Connect, Yodiviki, Audioboo ve TTNET Müzik üzerinden, ayrıca http://tr.undp.org adresi üzerinden ulaşabilirsiniz. Sosyal medya üzerinde kullanıcı adımız undpturkiye. Tekrar görüşmek dileğiyle, hoşçakalın.